Επιμέλεια άρθρου:

Γεώργιος Λάριος, MD, MSc
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος,
Διευθυντής Δερματολογικού Τμήματος, «Αθηναϊκή Κλινική», Αθήνα

Η ακμή αποτελεί ένα συχνό δερματολογικό πρόβλημα που χαρακτηρίζεται από διάφορες δερματικές βλάβες (που o κόσμος τα ονομάζει «σπυράκια») στο πρόσωπο, στο λαιμό, στους ώμους ή στην πλάτη.

Εμφανίζεται, κυρίως, κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας (προσβάλλοντας το 70-87% των εφήβων) ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιμένει αρκετά χρόνια μετά την ενηλικίωση των ασθενών. Κατ’ εκτίμηση, ένας στους πέντε ενήλικες μεταξύ 25 και 44 ετών μπορεί να παρουσιάσουν κάποια μορφή ακμής. Τέλος, σπάνια μπορεί να εμφανιστεί νωρίτερα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.

Πώς δημιουργείται η ακμή;

Κάθε πόρος του δέρματος σας είναι το άνοιγμα σε ένα θυλάκιο. Το θυλάκιο αποτελείται από μια τρίχα και έναν σμηγματογόνο αδένα που εκκρίνει λιπαρές ουσίες (σμήγμα). Ο ρόλος των σμηγματογόνων αδένων είναι να λιπαίνουν την τρίχα αλλά και το δέρμα.

Η ακμή παρουσιάζεται, όταν τα θυλάκια αυτά φράσσονται (κλείνουν).

Οι  δερματικές βλάβες της ακμής συμφώνα με τους δερματολόγους διακρίνονται σε «μη φλεγμονώδεις» και «φλεγμονώδεις».

Στις μη φλεγμονώδεις ανήκουν οι κλειστοί και ανοικτοί φαγέσωρες (άσπρα και μαύρα στίγματα αντίστοιχα). Στις φλεγμονώδεις βλάβες ανήκουν οι βλατίδες (τα κόκκινα σπυράκια χωρίς πύο), οι φλύκταινες (σπυράκια με πύον) και τα οζίδια (κύστες).

Πώς δημιουργούνται οι βλάβες της ακμής;

Όταν το σώμα σας παράγει σμήγμα και νεκρά κύτταρα πιο γρήγορα απ’ όσο μπορούν να βγουν από τον πόρο, αυτά στερεοποιούνται σχηματίζοντας μια μαλακή λευκή μάζα που ονομάζεται βύσμα.

Το βύσμα αυτό μπορεί να κλείσει τον πόρο, κάνοντας τα τοιχώματα του θυλακίου να διογκωθούν και να δημιουργήσουν έτσι ένα λευκό άσπρο στίγμα τον (κλειστό φαγέσωρα).

Αν ο πόρος μείνει ανοικτός, η επάνω επιφάνεια του βύσματος μπορεί να μαυρίσει σχηματίζοντας ένα μαύρο στίγμα (ανοικτός φαγέσωρας)

Η βλατίδα είναι η φλεγμονή που δημιουργείται, όταν ένας λευκός φαγέσωρας τρυπήσει το θυλάκιο της τρίχας κάτω από την επιφάνεια του δέρματος. Μετά τη ρήξη σε ορισμένες περιπτώσεις το στερεοποιημένο μίγμα από νεκρά κύτταρα και βακτήρια εισβάλλουν στο δέρμα και δημιουργούν τις φλύκταινες.

Ρήξεις που γίνονται βαθιά μέσα στο δέρμα δημιουργούν βλάβες σε μορφή οζιδίων που ονομάζονται κύστες της ακμής. Σε μερικές περιπτώσεις ο σμηγματογόνος αδένας εξακολουθεί να εκκρίνει υλικό που δεν απελευθερώνεται (παροχετεύεται) στο δέρμα και τα οζίδια αυτά μπορεί να έχουν διάμετρο 2,5 εκ. ή και περισσότερο.

Μορφές Ακμής

Περιγράφονται διάφορες κλινικές μορφές ακμής:

1. Ήπια ακμή: με Φαγέσωρες, μερικές βλατίδες και φλυκταινίδια
2. Μέτρια ακμή: με αρκετές βλατίδες, φλυκταινίδια και λίγα οζίδια
3. Σοβαρή ακμή: με πολυάριθμα ή/και εκτεταμένες βλατίδες, φλυκταινίδια αλλά και με αρκετά μεγάλα οζίδια

Η ακμή εμφανίζεται περισσότερο στους εφήβους, επειδή η ορμονικές μεταβολές διεγείρουν τους σμηγματογόνους αδένες με αποτέλεσμα να αυξάνεται η παραγωγή σμήγματος στη διάρκεια αυτών των χρόνων της εφηβείας. Ακμή που σχετίζεται με ορμονικές διαταραχές είναι, επίσης, συνηθισμένη σε γυναίκες και έφηβες κοπέλες 2 έως 7 ημέρες πριν την περίοδό τους, άτομα που έχουν στρες, ή άτομα που χρησιμοποιούν ορισμένα φάρμακα όπως τα κορτικοστεροειδή κ.α.

Η ακμή μπορεί να έχει μια ήπια αυτό-περιοριζόμενη πορεία ή μια παρατεταμένη, υποτροπιάζουσα πορεία που μπορεί να επιμένει αρκετά χρόνια μετά την ενηλικίωση των ασθενών.