Η ξηροδερμία στους ογκολογικούς ασθενείς

Ζωή Απάλλα, PhD
Αν. Καθηγήτρια Δερματολογίας ΑΠΘ
DERMOMEDICA Θεσσαλονίκη

Σε ασθενείς με καρκίνο, το ξηρό δέρμα μπορεί να είναι παρενέργεια των θεραπειών για τον όγκο, όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία, η στοχευμένη θεραπεία ή η ανοσοθεραπεία.

Πως μοιάζει το ξηρό δέρμα;

Το ξηρό δέρμα μπορεί να είναι τραχύ («άγριο»), ξεφλουδισμένο, κόκκινο και μερικές φορές υπερευαίσθητο ως και επώδυνο. Συχνά συνοδεύεται και από κνησμό (φαγούρα). Η ξηρότητα του δέρματος προκαλείται από μια διαταραγμένη παραγωγή του φυσιολογικού, λιπαρού στρώματος που καλύπτει σαν ένα αόρατο φιλμ την επιφάνεια της επιδερμίδας. Μερικές από τις πιο συνηθισμένες αιτίες ξηροδερμίας είναι η αφυδάτωση, η έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες (ζέστη ή κρύο) ή κακή διατροφή κ.α. Η λήψη αντικαρκινικών φαρμάκων και η ακτινοθεραπεία αποτελούν πολύ γνωστές αιτίες ξηρότητας στο δέρμα.

Πως ξεκινάει και πως εξελίσσεται;

Στην αρχική φάση, το ξηρό δέρμα μπορεί να φαίνεται φυσιολογικό στην όψη, αν και οι περισσότεροι ασθενείς νιώθουν να «τραβάει». Σταδιακά εμφανίζεται η κοκκινίλα, η τραχύτητα και η λεπτή πιτυρώδης απολέπιση (ήπιο ξεφλούδισμα). Σε πιο προχωρημένα στάδια , η συνέχεια του δέρματος διακόπτεται από ρωγμές που είναι πολύ επώδυνες και εύκολα αιμορραγούν. Οι ρωγμές είναι συχνότερες στο δέρμα που καλύπτει τις αρθρώσεις, γιατί στα σημεία αυτά διατείνεται περισσότερο και «ανοίγει» ευκολότερα.

Τι μπορεί να κάνει ο ασθενής;

Ιδανικά, ο ασθενής θα πρέπει να ασχοληθεί με τη φροντίδα του δέρματός του πριν την έναρξη της ογκολογικής θεραπείας ή της ακτινοθεραπείας, ώστε το δέρμα του να είναι κατάλληλα προετοιμασμένο να δεχθεί το στρες αυτών των θεραπειών. Προτεινόμενα μέτρα φροντίδας περιλαμβάνουν:
Χρήση ήπιων καθαριστικών για το ντουζ/μπάνιο και το πρόσωπο.
Περιποίηση του προσώπου και του σώματος με χρήση ενυδατικών κρεμών χωρίς αλκοόλ δύο φορές την ημέρα, ειδικά μετά το μπάνιο.
Συχνή χρήση κρεμών ανάπλασης και ενυδάτωσης για τα χέρια και τα πόδια.
Χρήση χλιαρού και όχι καυτού νερού στο λουτρό. 
Αποφυγή έντονης τριβής του δέρματος κατά τη διάρκεια του ντους ή του μπάνιου. Απαλό στέγνωμα του δέρματος μετά το μπάνιο (σκούπισμα ταμποναριστά)
Αποφυγή χρήσης αρώματος/κολώνιας ή άλλων αλκοολούχων σκευασμάτων αμέσως μετά το μπάνιο και μετά το ξύρισμα.
Αύξηση της ημερήσιας πρόσληψης νερού (σε συνεννόηση πάντα με τον ογκολόγο) 
Προστασία του δέρματος από το κρύο και τον αέρα. Αποφυγή του ζεστού νερού και των υψηλών θερμοκρασιών (ειδικά τα περιβάλλοντα με ξηρή-ζέστη ατμόσφαιρα).