Φωτοευαισθησία: Συμπτώματα και πρόληψη

Μετά τις μακρές νύκτες και σκοτεινές ημέρες του χειμώνα, η πρώτη επαφή με τον ήλιο της άνοιξης είναι πάντα καλοδεχούμενη. Ωστόσο, για κάποιους ανθρώπους, η ξαφνική έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες αντιδράσεις, όπως εξανθήματα, ερυθρότητα, κνησμό ή ακόμα και αίσθηση καύσου. Αυτές οι αντιδράσεις μπορεί να είναι σημάδια φωτοευαισθησίας.

Η φωτοευαισθησία είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των υπεριωδών ακτινών και μιας ευαίσθητης ουσίας που μπορεί να βρίσκεται στην επιδερμίδα. Η ουσία αυτή μπορεί να είναι ένα συστατικό από προϊόν που έχει εφαρμοστεί τοπικά (π.χ. μία αρωματική ουσία) ή ένα δραστικό μόριο που φτάνει στην επιδερμίδα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος (π.χ. μία φαρμακευτική ουσία).

Είδη αντιδράσεων στη φωτοευαισθησία

α) Φωτοτοξικότητα: Άμεση αντίδραση

• Εμφανίζεται αμέσως μετά την εφαρμογή ενός προϊόντος ή τη λήψη ενός φαρμάκου.

• Η έκθεση στην ακτινοβολία UV προκαλεί κοκκίνισμα του δέρματος, αυξημένη θερμοκρασία και πόνο, σαν να έχει καεί από τον ήλιο.

β) Φωτοαλλεργία: Καθυστερημένη αντίδραση

• Η ουσία που υπάρχει στο δέρμα ή το σώμα τροποποιείται από την ακτινοβολία UV και ο οργανισμός την αναγνωρίζει ως ξένη. Η ουσία αυτή μπορεί να είναι:

-Προϊόντα τοπικής εφαρμογής: Αρώματα ή καλλυντικά υψηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλη.

-Φάρμακα: Αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδη ή αντικαταθλιπτικά.

• Προκαλείται μια κνησμώδης αντίδραση, που μοιάζει με έκζεμα και εμφανίζεται με καθυστέρηση (συνήθως 48 ώρες μετά την έκθεση). 

Αν υποψιάζεστε φωτοευαισθησία:

• Συμβουλευθείτε τον δερματολόγο σας.

• Εξετάστε το ενδεχόμενο αλλαγής φαρμακευτικής αγωγής ή χρήσης εναλλακτικών προϊόντων.

Μερικά φάρμακα, όπως η δοξυκυκλίνη ή τα φάρμακα για την υπέρταση, μπορεί να προκαλέσουν φωτοευαισθησία. Σε αυτή την περίπτωση:

• Ρωτήστε τον γιατρό σας για πιθανές εναλλακτικές.

• Μην διακόπτετε τη φαρμακευτική αγωγή χωρίς ιατρική συμβουλή.

• Ενισχύστε την αντηλιακή σας προστασία και περιορίστε την έκθεση στον ήλιο.

Μια συχνή μορφή φωτοαλλεργίας είναι το πολύμορφο εκ φωτός ερύθημα που εμφανίζεται συνήθως κατά τις πρώτες ημέρες της άνοιξης, όταν το δέρμα εκτίθεται ξαφνικά στον ήλιο μετά από έναν χειμώνα προστασίας. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν εξανθήματα με φαγούρα, συνήθως στο στήθος, τους ώμους, τα μπράτσα ή τα πόδια.

Αυτή η αλλεργική αντίδραση επηρεάζει περίπου το 20% των ενηλίκων, κυρίως γυναίκες ηλικίας 15-35 ετών. Η πάθηση πυροδοτείται από την υπεριώδη ακτινοβολία UVA και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Για την πρόληψη του:

• Αυξήστε σταδιακά την έκθεση σας στον ήλιο, ξεκινώντας με 20-30 λεπτά την ημέρα. Αυτό θα δώσει στο δέρμα σας τον χρόνο να παραγάγει μελανίνη, η οποία δρα σαν ένας φυσικός μηχανισμός άμυνας ενάντια στις βλαβερές επιπτώσεις του ήλιου.

• Χρησιμοποιήστε αντηλιακά υψηλής προστασίας ευρέος φάσματος με δείκτη προστασίας SPF50.

Πρόληψη της φωτοευαισθησίας
 
Πάντα, η πρόληψη είναι η καλύτερη προστασία. Προλάβετε την φωτοευαισθησία ακολουθώντας τις παρακάτω συμβουλές: 

• Ελαχιστοποιήστε, στο μέτρο του δυνατού, την έκθεσή σας στον ήλιο

• Καθίστε στη σκιά και καλυφθείτε με καπέλο που να έχει πλατύ γείσο και προστατευτικά ρούχα όπως μακρυμάνικο μπλουζάκι, και παντελόνι. Τα φωτοευαισθητοποιά φάρμακα δεν θα προκαλέσουν περαιτέρω ευαισθησία στα μάτια σας, αλλά συνιστάται να φοράτε γυαλιά ηλίου.

• Αποφύγετε την άμεση έκθεση στο φως του ήλιου από τις 12 μ.μ. μέχρι τις 4 μ.μ.

• Βάλτε ένα αντιηλιακό ευρέως φάσματος με υψηλό αντηλιακό δείκτη προστασίας SPF50 που να μπλοκάρει, ιδίως, τις μεγάλου μήκους κύματος ακτίνες UVA.

• Εφαρμόστε αντηλιακό σε όλες τις εκτεθειμένες περιοχές, χωρίς να ξεχνάτε τα αυτιά, τη μύτη, τον αυχένα, τα χέρια και τα πόδια.

• Επαναλάβετε την εφαρμογή του αντιηλιακού τουλάχιστον κάθε δύο ώρες, ιδίως μετά από κολύμπι ή εφίδρωση.

• Αυξάνετε σταδιακά την έκθεσή σας στον ήλιο κατά όχι περισσότερο από 20-30 λεπτά τη μέρα.

• Αν αιτία της φωτοευαισθησίας σας δεν είναι κάποιο φάρμακο αλλά ένα άρωμα, δοκιμάστε να το εφαρμόζετε στα ρούχα αντί για το δέρμα σας, ώστε να περιορίσετε τις αντιδράσεις.

• Αποφύγετε τα φάρμακα και τα καλλυντικά προϊόντα που προκαλούν φωτοευαισθησία (όταν αυτό είναι δυνατόν).

Εκτός από την υιοθέτηση καλών συνηθειών κάτω από τον ήλιο, ίσως είναι απαραίτητη και κάποια εξειδικευμένη θεραπεία. Προσοχή όμως, η φωτοθεραπεία, κατά την οποία οι ασθενείς εκτίθενται σε υπεριώδη ακτινοβολία πριν από την πρώτη τους έκθεση στον ήλιο, είναι κάθε άλλο παρά ιδανική για την αντιμετώπιση των αλλεργιών στον ήλιο, διότι, στην πραγματικότητα, εντείνει την έκθεση των ασθενών στην ακτινοβολία UV.

Ζώντας με φωτοευαισθησία: Μια αληθινή ιστορία

Η διάγνωση της φωτοευαισθησίας δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερηθείτε εντελώς τον ήλιο. Με σωστές συνήθειες και κατάλληλη προστασία, μπορείτε να απολαύσετε τις ηλιόλουστες ημέρες με ασφάλεια. Η παρακάτω μαρτυρία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προσαρμογής και διαχείρισης της πάθησης.

Από όταν ήμουν μικρή, περνούσα τα καλοκαίρια στο εξοχικό των γονιών μου δίπλα στη θάλασσα. Τη χρονιά που έκλεισα τα 18, έβγαλα μικρά εξογκώματα με φαγούρα στον λαιμό, τα μπράτσα και τους ώμους. Νόμιζα ότι ήταν απλώς μια πρόσκαιρη αντίδραση, οπότε περίμενα να φύγει και μετά επέστρεψα στον ήλιο για το υπόλοιπο καλοκαίρι! Με τον καιρό, όμως, τα συμπτώματα επιδεινώθηκαν.
 
Είμαι από τους ανθρώπους που λατρεύουν τον ήλιο και, με το που ζεστάνει ο καιρός, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν και την παραμικρή αχτίδα. Αλλά πλέον, κάθε φορά που έβγαινα έξω, το δέρμα μου εμφάνιζε εξάνθημα, με όλο και περισσότερα σημάδια και φαγούρα. Οι εξάρσεις έφτασαν σε τέτοιο σημείο, που, τελικά, εγκατέλειψα τελείως την ιδέα του να μένω έξω, στον ήλιο.
 
Κάποια στιγμή, αποφάσισα να συμμετάσχω σε ένα online φόρουμ, όπου γνώρισα μια κοπέλα με το ίδιο πρόβλημα. Μου είπε ότι η πάθηση ονομάζεται πολύμορφο εκ φωτός ερύθημα και μου συνέστησε να επισκεφθώ έναν δερματολόγο. Έτσι, έκλεισα ένα ραντεβού και ο γιατρός μου έγραψε ένα αντηλιακό με SPF 50, για να το πάρω από το φαρμακείο. Έχουν περάσει πια δύο χρόνια, και όλα βαίνουν καλώς (αν και αποφεύγω, η αλήθεια είναι, να «ψήνομαι» με τις ώρες στην παραλία)!

«Μετά από χρόνια που κρυβόμουν από τον ήλιο, μπορώ επιτέλους να απολαύσω ξανά το καλοκαίρι!»